کتاب سفر فیل نویسنده ژوزه ساراماگو ترجمه ثریا رضایی

معرفی کتاب سفر فیل

داستان کتاب سفر فیل نوشته ژوزه ساراماگو، در اواسط قرن شانزدهم میلادی، در زمان ژوان سوم اتفاق می‌افتد. ژوان سوم، به عموزاده‌اش دوک بزرگ ماکسیمیلیانوی اتریشی، فیلی آسیایی هدیه می‌کند. این رمان ماجرای سفر قهرمانانه آن فیل است که سالمون نام داشت و به دلیل تمایلات شاهانه و استراتژی‌های پوچ می‌بایست اروپا را می‌پیمود.

سفر فیل (The Elephant's Journey) کتابی تاریخی نیست، ترکیبی است از ماجراهای حقیقی و ساختگی، که همچون هر اثر ادبی بزرگ، امکان درک واقعیت و خیال را به صورتی تفکیک‌ ناپذیر میسر می‌کند. بازتابی از انسانیت که طنز و طعنه را با شفقتی که ژوزه ساراماگو در تحلیل ضعف‌های بشری دارد، درهم آمیخته است.

ژوزه ساراماگو (Jose Saramago) در «سفر فیل» تلاش نمی‌کند به درون ذهن سالمون راه یابد، اما با گفتگوهایی که در سراسر کتاب آورده شده، خواننده اثر با احساسات و تمایلات این فیل آشنا می‌شود. در این رمان، مخاطب نکاتی در مورد انسان‌ها و فیل‌ها کشف می‌کند که بسیار فراتر از مرزها و طبقه‌بندی‌های بیان شده درباره موجودات جهان است.

این رمان، داستانی است که گروه‌های سنی متفاوت مخاطب آن هستند. تمرکز نویسنده در رمان «سفر فیل»، بر رفتار بشریت است که در مجرای فشارهای اجتماعی و فرهنگی، تا حد زیادی تاسف‌آور و خنده‌دار می‌شود.

ساراماگو در این کتاب با نثر چند لایه خود و ایجاد کردن احساس همدردی در مخاطب، واکنش‌هایی نسبت به طبیعت بشر نشان می‌دهد و نوعی نقد اجتماعی را مطرح می‌کند. مانند آثار قبلی این نویسنده، «سفر فیل» هم با زبان و داستانی ساده، مفاهیم عمیق‌تری از مسائل بشری را روایت می‌کند.

ساراماگو با به تصویر کشیدن این هدیه زندانی و سفرش از پرتغال تا وین در اتریش، کشوری را توصیف می‌کند که مورد حملات خشونت‌آمیز دستگاه تجسس افکار کلیسا شده و جنگ‌های داخلی و خارجی آن را از پا انداخته‌اند. نویسنده پرتغالی که پیش از این برای کتاب «انجیل تألیف عیسی» مورد حمله قرار گرفته است، این بار با لحنی هجوآمیز ادیان مختلف در قرن 16 میلادی را بررسی می‌کند. این کتاب ترکیبی از تاریخ و داستان و ماجرایی حماسی و هیجان‌انگیز است.

«سالومون» نخستین فیل مسافر کوه‌های آلپ نبود و چند قرن پیش از وی، هانیبال مسیر این کوهستان را با موفقیت در مقابل رومیان پشت سر گذاشته بود. اما روایتی که «ساراماگو» بدان پرداخته، بسیار گسترده‌تر از سفر سلیمان است. با این وجود قطعا هیچ گزارشی پیدا نمی‌شود که مانند این اثر ادبی پرتغالی، چنین سرگرم کننده، فلسفی و آشکارا در مقابله با کلیسای کاتولیک نوشته شده و لبریز از نابهنگامی تاریخی باشد.

ژوزه ساراماگو متولد 1922 در آزیناگا و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات 1998، یکی از برجسته‌ترین و پرآوازه‌ترین نویسندگان پرتغالی در جهان است.

در اسپانیا پس از انتشار کتاب "سال مرگ ریکاردو رییس" در 1985 بود که فعالیت ادبی وی توجه خوانندگان و منتقدان را به خود جلب کرد. علاوه بر رمان حاضر، عناوین مهم‌ترین آثار او عبارتند از: مبانی نقاشی و خطاطی، تقریبا یک هدف، برخاسته از زمین، یادبود یک معبد، قایق سنگی، تاریخ محاصره‌ی لیسبون، انجیل به روایت عیسی مسیح، کوری، همه‌ی نام‌ها، غار، مرد تکثیر شده، بینایی و توقف مرگ، و همچنین داستان کوتاه ماجرای جزیره‌ی ناشناخته و نیز یادداشت‌های لانزاروته 1 و 2، سفر به پرتغال، مجموعه کامل اشعار و خاطرات کودکی.